Ανεπιστρεπτί έχει περάσει η εποχή που αφήνω ανθρώπους να μιλάνε “εκπροσωπώντας με” απλώς επειδή είναι πιο γνωστοί, πλούσιοι και προνομιούχοι από εμένα – βασικά τέτοια εποχή δεν υπήρξε και ποτέ – και μακριά από εμένα το να τσιμπάω με τα αλληλέγγυα ή ευαίσθητα προφίλ διασημοτήτων.
Αλλά, ο λόγος της Rihanna όταν παρέλαβε το Presiden’s Award στα NAACP Image Awards.
Τον ευχαριστήριο λόγο μπορείτε να δείτε εδώ και να διαβάσετε ως κείμενο εδώ – όσο άνετη και αβίαστη να φαίνεται η εκφορά του λόγου, όσο χαλαρή και νωχελική να δείχνει ακόμα και αυτή η στάση του σώματος πάνω σε μια σκηνή, πράγμα τόσο ξένο προς κάποιους (= εμένα), τόσο σημαντικά και βαρύνοντα είναι αυτά που λέγονται. Τόσο ουσιώδες είναι το νόημα που κρύβεται πίσω από τη σχεδόν απλοϊκή γλώσσα και την επιλογή της εντελώς “ανεπίσημης” έκφρασης – η οποία είναι αυτή ακριβώς που χρειάζεται όταν θες να επικοινωνήσεις αποτελεσματικά κάτι βαθύ σε ευρύ ακροατήριο, που γνωρίζεις ότι στην περίπτωσή σου είναι ολόκληρος ο κόσμος, άνθρωποι καλλιεργημένοι και μη, διαβασμένοι και μη, υποψιασμένοι και μη.
Τι είπε η Rihanna, εν ολίγοις; κάτι φαινομενικά απλό, ότι οι φίλοι μας δεν πρέπει να μένουν απαθείς ή βουβοί μπροστά στα ζητήματα που έχουν να κάνουν με τα, καθοριστικά για εμάς, πιστεύω μας. Κατ’ επέκταση ότι τα προβλήματα της μαύρης κοινότητας δεν είναι μόνο των μαύρων, ούτε μόνο των φτωχών μαύρων, τους οποίους φυσικά ταλανίζουν ν+1 φορές περισσότερο από τους πλούσιους μαύρους: είναι και όλων εκείνων που μετέχουν της μαύρης κουλτούρας, όλων εκείνων που συναναστρέφονται μαύρους. Όχι τυχαία, χρησιμοποίησε την έκφραση “break bread with” –
σας συμπαθούν, θέλουν να είναι συνδαιτημόνες και συμπότες σας; πρέπει
να πάρουν θέση, πρέπει να μιλάνε.
Δεν είναι τυχαίο το timing αυτού του απλού, σύντομου και μακριά από πομπώδεις μεγαλοστομίες λόγου της Rihanna – έρχεται σε μια εποχή που γνωριμίες, σχέσεις και φιλίες επαναπροσδιορίζονται σε ένα εντελώς διαφορετικό πλαίσιο από εκείνο των 80s, όταν τα σόγια χωρίζονταν σε πασόκους και νεοδημοκράτες που δεν μιλούνταν μεταξύ τους. Έρχεται σε μια εποχή μεταβατική, όταν η στάση όσων μας περιβάλλουν απέναντι σε όσα πιστεύουμε είναι αδύνατο να αγνοηθεί. Πώς ανταλλάσσεις κουβέντες με έναν ρατσιστή; πώς πίνεις το ποτό σου με κάποιον που θεωρεί ότι το #metoo το παράκανε; πώς χαριεντίζεσαι με κάποιον που περιγράφει τις καταγγελίες για τη σεξιστικά οργανωμένη κοινωνία ως υπερβολικές και τον φεμινισμό ως υστερία; πώς αντιμετωπίζεις τον συγγενή που θέλει “να φύγουν όλοι οι μετανάστες”; πώς έχεις σχέσεις με έναν άνθρωπο που οι πράξεις και η ζωή του είναι ευθείες βολές στα πιστεύω σου; πώς εκτιμάς κάποιον όταν παραμένει βολικά ουδέτερος ή αμίλητος μπροστά σε ζωτικής σημασίας για την κοσμοθεωρία σου γεγονότα;
Λέγοντας tell your friends to pull up η Rihanna μίλησε για allies – και η έννοια του Ally είναι εξαιρετικά σημαντική όσο περνάμε κρίσιμες ή οριακές ή τεταμένες κοινωνικές στιγμές. White allies, για όσους δεν είναι μαύροι, feminist allies, για όσους δεν είναι γυναίκες, heterosexual allies, για όσους δεν είναι LGBTQ, υποστηρικτές του αντιφασισμού για όσους δεν έρχονται σε κατά πρόσωπο συγκρούσεις με φασίστες. “Δεν είναι το ίδιο”, λέει το αντεπιχείρημα, δεν είναι το ίδιο να είσαι μαύρος, γυναίκα, LGBTQ, να ανήκεις σε κάποια ομάδα που μάχεται, με το να είσαι ένας απλός σύμμαχος και υποστηρικτής, γιατί δεν έχεις νιώσει στο πετσί σου τη συνθήκη της μάχης. Ναι, δεν είναι, αλλά σκεφτείτε και έναν κόσμο με ανθρώπους έτοιμους to pull up. Καθόλου τυχαία, στον λόγο της αναφέρεται “when we are marching and protesting and POSTING” γιατί ναι, είναι σημαντικό ακόμη και το τι γράφεις στη μικρή, περιορισμένη σου πλατφόρμα, στον διαδικτυακό σου χώρο, στο βήμα που έχεις και νομίζεις ότι είναι ήσσονος αξίας: είναι, πλέον, πολύτιμο το να μη σωπαίνεις.
[Σε δεύτερο αλλά όχι λιγότερο αξιοθαύμαστο επίπεδο, όλα αυτά ειπώθηκαν από μια superstar που όμως μόλις 10 χρόνια πριν υπήρξε θύμα κακοποιητικής βίας, μιας βίας που αναπαρήχθη και αναλύθηκε μέχρι ρανίδας μέχρι και από το τελευταίο κιτρινίζον website. Ειπώθηκαν από μια γυναίκα που αποτελούσε το ήμισυ ενός σχεδόν αρχετυπικού case study ενδοοικογενειακής βίας (που δικαιολογούσε τον θύτη και επέστρεφε σε αυτόν) το οποίο ανά στιγμές άγγιξε και τον εξωραϊσμό, με δηλώσεις περί παθιασμένης σχέσης, ζήλειας και λοιπών παρελκομένων. Εγώ, τότε, δεν μπορούσα να την υποφέρω – μου φαινόταν αδιανόητο τι εισέπραττε, εκεί, το 2009, μια teenager που συγκαταλέγει τη Rihanna μεταξύ των “ινδαλμάτων” της όταν διάβαζε καθημερινά για αυτό το περιστατικό που παρουσιαζόταν ως ερωτική ιστορία από όλες τις πλευρές. Και τώρα; τώρα είναι μια γυναίκα στην ακμή της, κυρίαρχη της αφήγησης και της εικόνας της, που αξιοποιεί την, πραγματικά μη μετρήσιμη πλέον, επιρροή της για σκοπούς που ξεπερνούν και εκείνη και όλους μας.]
1 Comment